Podczas projektu “Kamienice z Nadodrza” realizowanego w ramach Mikrograntów Wrocławskiego Instytutu Kultury mieliśmy okazję spojrzeć na secesyjną zabudowę osiedla z trzech perspektyw: historyczno-architektonicznej, renowacji miejsc, w których żyjemy oraz poznawania lokalnej okolicy i budowania relacji z otoczeniem.
Odbyło się m.in. spotkanie z Piotrem Pelcem z Pracowni Konserwacji Zabytków podczas którego w Łokietka 5 – Infopunkt Nadodrze rozmawialiśmy, o tym, jakie skarby kryją kamienice, jak o nie dbać i co jest kluczem do spektakularnej renowacji. W opinii gości bardzo ważne jest odpowiednie podejście do remontów lokali w kamienicach: należy odpowiednio przygotować się do tego procesu, aby nie złamać zasad ochrony konserwatorskiej. Ale takie pieczołowite podejście z pewnością się opłaci – pięknie odnowiony lokal zyskuje własną tożsamość i jest wyjątkowy na tle innych miejsc gospodarczych. Nawiązując do historii okolicy przyciągniemy osoby z dalszych części miasta lub turystów zainteresowanych historią Nadodrza.
Kamienice na Nadodrzu cieszą się coraz większym zainteresowaniem, szczególnie młodych osób. Miłośnicy i miłośniczki kamienic z pewnością docenią staranną aranżację wnętrza oraz elementy zabytkowe, których nie znajdą w innym miejscu. Dobre wykorzystanie lokalu w kamienicy to ogromna szansa dla każdego biznesu.
Przykłady wykorzystania lokali użytkowych w kamienicach w celach gospodarczych
Hultaj, ul. Rydygiera 3
Serwis rowerowy Hultaj trzy lata temu powiększył przestrzeń swojego lokalu – w toku przetargu na lokal rzemieślniczy otrzymał przestrzen przy ulicy Rydygiera. Wykorzystali tę okoliczność, aby rozszerzyć zakres swojej działalności. Od frontu, od ulicy mamy serwis rowerowy, a w piwnicznej części znajduje się zakład produkcyjny. Tam składane i konstruowane są rowery, produkowane na specjalne zamówienia. Wymaga to użycia maszyn, które są duże i mogą być głośne – grube mury chronią mieszkańców i mieszkanki również przed hałasem.
Piekarnia Krajewscy, ul. Pobożnego 20
Podobny przykład przedsiębiorstwa, ktore prowadzi produkcję jest piekarnia przy ulicy Rydygiera, którą od wielu lat prowadzą państwo Krajewscy. Swoją produkcje wciąż prowadzą w lokalu w kamienicy, choć sprzedaż całego budynku zmusiła ich do szukania nowej lokalizacji. W ten sposób ujawnił się duży problem związany z mniejszymi lokalami w nowym budownictwie – nie wszędzie mogą zmieścić sie duże, ciężkie maszyny. Budynki kamieniczne były budowane w większej skali i są bardziej dostępne do przystosowania technicznego.
Łaskotki Cookie Dough Bar / Śródmiejska Cafe, ul. Dubois 6
Lokal położony przy ulicy Pomorskiej nie jest duży, ale ma wysoki sufit oraz długą witrynę. Wystrój wnętrza został dostosowany przez Łaskotki Cookie Dough Bar, obecnie swoją siedzibę ma tam Śródmiejska Cafe. Charakterystyczne dla tego miejsca są wysoki oparcia sof, intensywne kolory ożywiające wnętrze oraz miejsca do siedzenia przy długim oknie.
Ogień Pizza Rzemieślnicza, ul Pomorska 39
Obecnie największym lokalem gastronomicznym na Nadodrzu jest przestrzen rzemieślniczej pizzerii Ogień, przy ulicy Pomorskiej. Lokale użytkowe w kamienicach są raczej ciasne i podzielone na mniejsze jednostki – tutaj mamy do czynienia z dużą salą restauracyjną. Pozwala to na zupełnie inną organizację pracy w lokalu: Ogień to również jedyne miejsce z obsługą kelnerską. Większa przestrzeń to również szansa na dostosowanie przestrzeni do potrzeb osob z niepełnosprawnościami. Szczególnie osoby poruszające się na wózku mają problem z ciasnymi przestrzeniami kawiarni – tutaj mogą bardziej swobodnie poruszać sie po lokalu.
Róża Rozpruwacz, ul. Jagiellończyka 2
Pracownia 17, ul. Rydygiera 32
Narożny lokal na rogu ulic Rydygiera i Jagiellończyka jest przestrzenią, w której organizowane są warsztaty krawieckie. Sam metraż nie jest duży, ale lokal posiada dwie wysokie witryny, ktore dają dużo światła oraz widać w nich, co dzieje się w środku. Wysoki kamienicowy sufit pozwala ta no, aby na ścianach wyeksponowane były prace krawieckie i inne elementy. Oryginalny projekt graficzny witryny eksponuje wnętrze oraz podkreśla tradycyjny, rzemieślniczy charakter całości.
Innym miejscem, w ktory projektuje się ubrania, również przy ulicy Rydygiera, jest Pracownia 17. Wysokie ściany pozwalają na ekspozycję materiałów oraz większą przestrzeń do prezentowania ubrań.
Pomiędzy, ul. Dubois 2
Bistro Pomiędzy położone u wejścia do alei ulicy Pomorskiej moze pochwalić sie dużą historią. Relief na fasadzie kamienicy jest jednym z najlepiej zachowanych śladów niemieckiej przeszłości Wrocławia. Lokal wykorzystuje jedną z witryn jako okienko do odbioru kawy na wynos. Przestrzeń jest dość wąska, ale na wysokich ścianach prezentowane są prace lokalnych artystek i artystów.
Food Think Tank, ul. Łokietka 6
Kawiarnia i bistro fundacji Food Think Tank jest świetnym miejscem do pracy z uwagi na dużą przestrzeń, charakterystyczną dla zabudowy kamienicznej. Duża sala, z dużymi witrynami, przez które wpada wiele naturalnego światła. Wysoki sufit bardzo dobrze wpływa na akustykę – wiele kawiarni ma problem z hałasem ekspresu do kawy, a w FTT można swobodnie rozmawiać. Całe miejsce jest też świetnie zaaranżowane, z wykorzystaniem luster, zieleni i różnych kolorów ścian.
Relaks., Pl. Św. Macieja 3
Salon kosmetyczny Relaks. to przykład kreatywnego wykorzystania przestrzeni dawnego sklepu spożywczego. Przestrzeń jest duża, nie jest podzielona na mniejsze części, co widać przez bardzo wysoką witrynę. W środku elementem wystroju są stare meble i plakaty wyeksponowane na wysokich kamienicowych ścianach. Kolejny przykład tego, w jaki sposób przestrzeń lokalu użytkowego może zamienić się w przestrzeń wystawienniczą.
Kuku Concept Store, ul. Jagiellończyka 32
Kuku concept store to mała galeria zaaranżowana z mieszkania kamienicowego na 1. Poziomie budynku. Jest to również przestrzeń warsztatowa oraz miejsce ekspozycji prac nadodrzańskich twórczyń i twórców. Pewną trudnością jest to, że do lokalu trzeba wejść z klatki schodowej, nie jest to typowy lokal użytkowy z witryną. Plusem miejsca jest natomiast zachowanie oryginalnej sztukaterii na suficie kamienicy, a wystrój wnętrza może być inspiracją dla urządzenia własnego mieszkania w kamienicy.
Natura Rzeczy, ul. Rydygiera 47
Natura Rzeczy to miejsce, które również bardzo zyskało na zmianie przestrzeni na większą. Trzy lata temu zajęli duży lokal w parterze kamienicy przy ulicy Rydygiera. Wyremontowali go i przystosowali do swoich potrzeb – było to nieco łatwiejsze, bo sami prowadzą również Studio Minimal, które produkuje meble z drewna oraz akcesoria aranżacji wnętrz. Tak zaaranżowana przestrzeń ma obecnie dwie duże sale: pracownię produkcyjną z tyłu, gdzie robi się m.in. Świece sojowe oraz przestrzeń sklepową, gdzie organizowane są również warsztaty kreatywne. Nowe miejsce pozoliło właścicielom na zmieszczenie i prezentację tych wszystkich wątków, produktów i aktywności w jednym miejscu.
Bistro Narożnik, ul. Rydygiera 30
Położenie lokalu na rogu ulic Rydygiera i Wąskiej sprawia, że Narożnik jest naturalnym miejscem spotkań mieszkańców i mieszkanek Nadodrza. Przestrzeń lokalu rozchodzi się na dwie strony, na dole w części piwnicznej znajduje się dodatkowa sala. Cały charakter pubu czerpie ze stylu kamienicowego, jest charakterystyczny dla całego klimatu osiedla – co podkreślają elementy wystroju wnętrza z malunkiem mapy Nadodrza.
Galeria POCO, ul. Pomorska 55
Cała ulica Pomorska może pochwalić się ciągiem imponujących, częściowo zrewitalizowanych kamienic. Jedna z nich na swoim parterze mieści studio POCO. Dalsza część kryje dwupoziomowe biuro, jednak najciekawsza wydaje się półokrągła witryna przy wejściu. Pełni ona funkcję galerii prezentującej dzieła nadodrzanskich artystek i artystów. Zasłona zabezpieczająca miejsce również jest pomalowana w stylu street artowym. W ten właśnie sposób duże kamienicowe witryny mogą wprowadzać sztukę bezpośrednio na ulice.
Piecownia, ul. Łokietka 9
Pracownia Złotnicza 1618 Jewelery, ul. Łokietka 9
Pracownia ceramiczna Piecownia znajduje sie przy ulicy Łokietka. Witryna wypełniona kolorowymi pracami ceramicznymi nie jest duża, jednak w głębi kryje się kompletny zestaw pomieszczeń do pracy. Kolejne korytarze są dość ciasne, jednak we wnętrzu kamienicy znalazło sie miejsce na duży piec do wypalania oraz sale warsztatowe. Lokal przechodzi przez całą długość kamienicy i wychodzi dopiero na podwórko po drugiej stronie. Dzięki temu Piecownia jest samowystarczalna: może sama produkować ceramikę, organizuje warsztaty dla dorosłych i dzieci oraz jest miejscem pracy kilkorga ceramików.
Obok przy ulicy Łokietka swoją, o wiele mniejszą pracownię ma złotnik Przemysław Wańczyk. Jest to tylko jedna niewielka sala, jednak organizowane są tam wystawy, a wnętrze jest wyeksponowane przez dużą witrynę – przygotowaną tak, aby można było obserwować pracę rzemieślnika. W tym samym miejscu przez wiele, wiele lat swój zakład prowadził „Szewc z pasją” – Zygmunt Trąbczyński.
MiserArt, ul. Cybulskiego 35A
Śródmiejska zabudowa nie sprzyja prowadzeniu tam większej produkcji. Lokale użytkowe w kamicach bywają małe i ciasne – dlatego też wiele działalności to niewielkie kawiarnie i sklepiki. Historycznie zakłady i manufaktury umiejscowione były w lokalach oficynowych, aby produkcja nie była uciążliwa dla sąsiadów. Do tego modelu wraca MiserArt, przestrzeń w podwórku ulicy Cybulskiego. Pracują tam mężczyźni zmagający się z kryzysem bezdomności robiąc wyjątkowe stoły. Techniką upcyklingu zostało też wyremontowane wnętrze i otoczenie, które ma się stać się wkrótce miejscem spotkań i przestrzenią warsztatową.
Macondo, ul. Pomorska 19
Wyjątkowym punktem na mapie Artystycznego Nadodrza jest Macondo – kawiarnia i galeria sztuki przy ulicy Pomorskiej. Na wejściu mamy sklep z rzemiosłem artystycznym i wieloma kolorowymi artykułami kreatywnymi. W drugiej sali każdy kawałek wysokiej ściany wypełniony jest aktualną ekspozycją wystawienniczą lub malunkami, które są tam umieszczone na stałe. Wyjątkowym elementem tego kamienicowego lokalu jest antresola z jeszcze bardziej przytulną przestrzenią spotkań. Z Macondo można wyjść również na podwórko – do ogródka społecznego pielęgnowanego przez bywalców i bywalczynie Macondo.
Infopunkt Nadodrze, ul. Łokietka 5/1
Infopunkt Nadodrze również jest miejscem spotkań, które mogło powstać tylko w przestrzeni kamienicy. Kiedyś był to serwis instrumentów muzycznych z wieloma mniejszymi salami. W trakcie remontu pozbyto się ścianek działowych, co pozwoliło na uwolnienie dużej przestrzeni. Stało się to miejscem spotkań mieszkańców i mieszkanek Nadodrza, gdzie można było nie tylko porozmawiać o przebiegu procesu rewitalizacji, ale również zorganizować swoje działania społeczne. Charakterystycznym elementem wystroju Infopunktu jest drewniany parkiet oraz odkryte, żeliwne słupy. Remont lokalu realizowany przez Fundację Dom Pokoju był ambitnym przedsięwzięciem, realizowanym w czasie gdy w mieście nie było wielu otwartych przestrzeni i dopiero zastanawiano się nad nowymi funkcjami rewitalizowanym kamienic.